Trong bối cảnh các cường quốc toàn cầu như Hoa Kỳ và Trung Quốc đẩy mạnh đầu tư vào giáo dục trí tuệ nhân tạo (AI), Việt Nam cần xây dựng chiến lược riêng để duy trì khả năng cạnh tranh. Dưới đây là những bài học quan trọng và các hướng đi chiến lược để Việt Nam phát triển giáo dục AI.

Bối cảnh toàn cầu: Cuộc đua giáo dục AI

Giáo dục AI đã trở thành nền tảng cho năng lực đổi mới quốc gia. Các quốc gia dẫn đầu như Hoa Kỳ và Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ vào việc tích hợp AI vào hệ thống giáo dục, từ việc xây dựng chương trình giảng dạy đến phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ. Điều này không chỉ chuẩn bị lực lượng lao động cho tương lai mà còn định hình vị thế cạnh tranh toàn cầu.

Hoa Kỳ tận dụng sự sáng tạo của khu vực tư nhân và các hệ sinh thái công nghệ linh hoạt. Trong khi đó, Trung Quốc nổi bật với khả năng triển khai chính sách nhanh chóng và đồng bộ. Việt Nam không cần sao chép mà nên học hỏi có chọn lọc để phát triển một mô hình giáo dục AI phù hợp với điều kiện và văn hóa trong nước.

Ba hướng đi chiến lược cho giáo dục AI tại Việt Nam

Để bắt kịp xu hướng toàn cầu, Việt Nam có thể áp dụng ba chiến lược cụ thể:

1. Học hỏi từ Trung Quốc: Xây dựng chương trình giảng dạy quốc gia về AI

Trung Quốc đã đưa các môn học về AI, như lập trình và tư duy tính toán, vào chương trình giáo dục từ cấp tiểu học. Việt Nam có thể áp dụng cách tiếp cận này bằng cách tích hợp các môn học cơ bản về AI vào chương trình học quốc gia. Các môn như khoa học dữ liệu, lập trình Python, và đạo đức AI nên được giới thiệu từ cấp trung học cơ sở để xây dựng nền tảng vững chắc cho học sinh.

Tuy nhiên, chương trình giảng dạy cần linh hoạt, phù hợp với từng địa phương và khuyến khích tư duy sáng tạo thay vì áp đặt cứng nhắc. Điều này giúp học sinh không chỉ nắm bắt kiến thức mà còn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề thực tế.

2. Huy động khu vực tư nhân theo mô hình Hoa Kỳ

Hoa Kỳ đã thành công trong việc kết hợp các công ty công nghệ lớn như Google, Microsoft, và Amazon vào việc phát triển công cụ học tập và cơ sở hạ tầng AI. Tại Việt Nam, các tập đoàn công nghệ như FPT, Viettel, VNPT, VNG, và CMC có thể đóng vai trò tương tự.

Những công ty này có thể hỗ trợ xây dựng nền tảng học tập mở, cung cấp các khóa học trực tuyến đại chúng (MOOCs) với chứng chỉ được công nhận, và tài trợ các chương trình đào tạo giáo viên trên toàn quốc. Sự hợp tác giữa doanh nghiệp và trường học sẽ tạo ra một hệ sinh thái giáo dục AI bền vững, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục.

3. Thành lập Ủy ban Giáo dục AI Quốc gia

Để thống nhất các nỗ lực, Việt Nam nên thành lập một Ủy ban Giáo dục AI Quốc gia. Cơ quan này sẽ chịu trách nhiệm xây dựng chương trình giảng dạy, kết nối các doanh nghiệp, trường học, và chính phủ, đồng thời quản lý một hệ thống dữ liệu tập trung để theo dõi tiến độ và đánh giá hiệu quả.

Tuy nhiên, ủy ban cần hoạt động với tính linh hoạt và minh bạch, tránh các vấn đề quan liêu. Một cơ quan điều phối hiệu quả sẽ giúp Việt Nam triển khai chiến lược giáo dục AI một cách đồng bộ và nhanh chóng.

Thách thức và cơ hội cho Việt Nam

Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển giáo dục AI, bao gồm dân số trẻ, sự quan tâm ngày càng tăng đối với công nghệ, và các sáng kiến như Diễn đàn Quốc gia về Trí tuệ Nhân tạo trong Giáo dục do UNICEF, Bộ Giáo dục và Đào tạo, và Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) tổ chức vào ngày 30/05/2025 tại Hà Nội.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng đối mặt với thách thức như thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ đồng bộ, nguồn nhân lực chất lượng cao, và sự phối hợp giữa các bên liên quan. Để vượt qua, Việt Nam cần chú trọng đến chủ quyền dữ liệu và phát triển các ứng dụng AI đặc thù cho các ngành như nông nghiệp, y tế, và giáo dục.

Một chiến lược AI quốc gia rõ ràng sẽ giúp Việt Nam tận dụng tiềm năng của AI để thúc đẩy chuyển đổi số và tăng trưởng kinh tế, như đã được đề cập trong các bài viết trước trên Vietnamnet.

Cuộc đua giáo dục AI toàn cầu là lời nhắc nhở rằng giáo dục không chỉ đào tạo cá nhân mà còn xây dựng năng lực quốc gia. Việt Nam cần hành động nhanh chóng, tận dụng thế mạnh của mình và học hỏi từ các mô hình quốc tế để tạo ra một hệ sinh thái giáo dục AI độc đáo.

Bằng cách kết hợp chương trình giảng dạy quốc gia, huy động khu vực tư nhân, và thiết lập một cơ quan điều phối linh hoạt, Việt Nam có thể định vị mình như một trung tâm đổi mới AI trong khu vực. Hãy bắt đầu ngay hôm nay để không bị bỏ lại phía sau!

>> Source: Chạy đua giáo dục Ai và bài học cho Việt Nam - Vietnamnet.vn